Anna Mazur Bestiariusz. Zwierzęta w wierzeniach ludów germańskich.

promotor: dr hab. prof. nadzw. Katarzyna Winczek
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
Instytut Sztuk Pięknych, Wydział Sztuki

biografia

Absolwentka Liceum Plastycznego im. Stanisława Wyspiańskiego w Jarosławiu (2008-2012). W latach 2012-2017 ukończyła studia I i II stopnia na kierunku Grafika (Wydział Sztuki, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie).

 

Udział w wystawach:

  • „Recykling przestrzeni” wystawa prac studentów i pedagogów pracowni druku wypukłego, Galeria Sztuki Współczesnej „Elektrownia”, Czeladź (2017)
  • „Pracownia 207” wystawa prac studentów i pedagogów pracowni druku wklęsłego, Galeria Wydziału Sztuki „Pentagon”, Radom (2016)
  • „Grafika i rysunek” wystawa indywidualna, Miejska Biblioteka Publiczna, Łańcut (2016)
  • XVI Międzynarodowe Biennale Małej Formy Graficznej i Ekslibrisu, Ostrów Wielkopolski (2016)
  • „Śladami czarnego kota”-  wystawy zbiorowe, Muzeum Produkcji Zapałek, Częstochowa (2015, 2017)
  • „Adresownik”, wystawa poplenerowa, Muzeum Częstochowskie, Pawilon w Parku im. St. Staszica, Częstochowa (2014)

Przez ostatnie lata w swoich pracach niejednokrotnie podejmowałam tematy związane ze zwierzętami. Fascynował mnie kształt i układ ich mięśni. Dodatkowo duży wpływ na moją twórczość miało zainteresowanie literaturą fantastyczną oraz zamiłowanie do gier i filmów animowanych. Ich często złożoną i skomplikowaną naturę pomagały mi zrozumieć bestiariusze. (…)

Publikacje z jakimi miałam styczność były najczęściej deskrypcjami  słowiańskich potworów, tych najbliższych polskiej kulturze ludowej. Zgłębiająć ową tematykę natrafiłam na zbiór mitów germańskich. Zawarte w nich opisy stały się podstawą dla realizacji mojej własnej pracy. Wybrane przeze mnie zwierzęta są najbardziej charakterystyczne dla wierzeń germańskich. Ich historie podzieliły bestiariusz na trzy rozdziały: Czarne psy, Węże/Smoki, Potwory wodne.

Czarne psy opisywane są jako demoniczne stworzenia żyjące w mroku, którym zarzuca się agresywne zachowania. Według literatury potrafiły zmieniać się w inne stworzenia, takie jak niedźwiedzie, konie, osły. Cechowały je ogniste ślepia, umiejętność ziania ogniem czy latania. Ja ukazałam ja w postaci zwykłych psów. Przedstawiam je w oddali, czające się we mgle między drzewami, czyhające na okazję do ataku, obserwujące. Poprzez podkreślenie fascynujących mnie elementów anatomicznych i kości spotęgowałam wrażenie grozy.

W rozdziale drugim przedstawiona jest długa sylweta węża, mająca symbolizować wszystkie stworzenia tego gatunku. Pierwotnie ludy germańskie za smoki uważały właśnie węże; pełzające i żyjące w ziemi. Dopiero nieco później nadano im cechy skrzydlatych gadów.

Ostatni rozdział opowiada o potworach wodnych wielkości małych wysp, z licznymi zębiskami i mackami. Miały one polować one pod powierzchnią wody i siać postrach wśród żeglarzy. Tworząc grafiki do tej części pracy inspirowałam się rybami głębinowymi. „Fantastyczne”, niespotykane opisy morskich stworzeń pozwoliły mi na luźną interpretację opowieści na temat potworów.

Tworząc bestiariusz ukazuję zwierzęta w odmienny sposób, niż w dotąd realizowanych pracach. Odchodzę od prób „dosłownego rysowania”, ukazuję sylwetki wyobrażeniowo, zniekształcam je. Proces ten widoczny jest na kolejnych rozkładówkach publikacji. Faktura, do której we wcześniejszym etapie mojej twórczosci przywiazywałam mniejszą uwagę, stała się istotnym elementem mojego dyplomu. Odeszłam również od typowej dla gatunku konstrukcji.  Znane mi bestiariusze składają się z tekstu połączonego z ilustracją. W autorskiej pracy odchodzę jednak od tej tradycyjnej formy i przedstawiam jedynie zapis obrazów. Wydłużony, horyzontalny układ pracy, ma na celu podkreślić narracyjny charakter samej ilustracji. Dopiero na ostatnich stronach książki zamieściłam indeks z opisami prezentowanych zwierząt.

Stworzony przeze mnie bestiariusz zamknięty został w formie publikacji w twardej oprawie typu szwajcarskiego o wymiarach  21,5 x 27cm. Ten typ publikacji cechuje się odsłoniętym grzbietem. Okładka połączona jest z tylną okładzinówką poprzez wyklejkę. Charakterystyczny odsłonięty brzeg książki pozwala na swobodny przegląd rozkładówek. Bestiariusz oprawiony został w czarne płótno, w kolorze symbolizującym m.in. strach i niebezpieczeństwo. Przedstawiane stwory jako zjawiska nadnaturalne, uważane za symbol i ucielesnienie zła,podobnie jak kolor nocy posiadają ujemne, negatywne cechy.

Ilustracje „Bestiariusza” wykonane zostały w warsztacie druku wklęsłego. Poszukując struktur charakterystycznych dla wybranych zwierząt pracowałam w technice akwaforty i miękkiego werniksu. Celowo „niszczyłam” metalową płytę stosując kolejne, bardziej agresywne zabiegi; technikę odprysku oraz przetrawienia. Działając na granicy destrukcji matrycy nie byłam w stanie precyzyjnie przewidzieć efektu, jaki uzyskam, dzięki temu praca nad ilustracjami stała się ekspresyjna, w pewnym sensie niebezpieczna – tak, jak same przedstawione stwory. Dla uzyskania wrażenia większej swobody, ożywienia formy, przycinałam również matrycę „po kształcie”.

Książka wydrukowana została na papierze graficznym Fabriano. W autorskiej publikacji zastosowany został także drugi papier: japoński Kawashi oraz bibuła japońska Tengujo. Półprzeźroczyste karty rozdzielają poszczególne rozdziały, swoim charakterem nawiązując do starych ksiąg. Realizacja mojej pierwszej książki artystycznej  była dla mnie cennym doświadczeniem.

 


A. Szrejter  Mitologia germańska. Potwory, olbrzymy i święte zwierzęta,  Maszoperia Literacka, Gdańsk 2012, s. 32-34.

A. Szrejter  Mitologia germańska. Potwory, olbrzymy i święte zwierzęta,  Maszoperia Literacka, Gdańsk 2012, s. 184-186.

A. Szrejter  Mitologia germańska. Potwory, olbrzymy i święte zwierzęta,  Maszoperia Literacka, Gdańsk 2012, s. 101-110.

W. Kopaliński Słownik Symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, s. 53-54.